گروهی از پزشکان در یکی‌ از مراکز ICU کانادا به یکی از موارد عجیب دنیای پزشکی در سال گذشته برخورد کردند: با خاموش شدن دستگاه پشتیبانی زندگی ۴ بیمار که از نظر پزشکی مرده تلقی می‌شدند، یکی‌ از آن‌ها هنوز فعالیت مغزی داشت.

پس‌ از گذشت بیش‌ از ۱۰ دقیقه و با اینکه علائم زندگی مثل نبض و حرکت مردمک چشم در فرد مرده دیده نمی‌شد؛امواج دلتا که در خواب عمیق وجود دارد، هنوز در مغز او جریان داشت.

وجود چنین امواجی، پدیده‌ی کاملا متفاوتی با موج مرگ ناگهانی موش‌ها به‌ هنگام بریده شدن سرشان است. گروهی از دانشگاه انتاریوی غربی در کانادا، در ماه مارس سال ۲۰۱۷ چنین گزارش داد:

امواج دلتا با توقف ریتم قلب و فشار خون شریانی، باز هم در یکی‌ از بیماران وجود داشت.

طبق یافته‌های گروه پزشکی، مرگ برای هر شخص تجربه‌ی منحصربه‌فردی است. در میان ۴ بیمار فوت‌شده، رکورد فعالیت‌های مغزی به‌دست‌آمده‌ از نوار مغزی پیشانی، نشان‌دهنده‌ی شباهت‌های کمی‌ در قبل و بعد از مرگ آن‌ها است:

تفاوت چشمگیری در دامنه‌ی نوار مغزی در ۳۰ دقیقه قبل‌ و ۵ دقیقه‌ بعد از توقف فشار خون شریانی برای ۴ نفر وجود داشت.

پژوهشگران هنوز به‌ نتیجه‌ای قطعی‌ در مورد تجارب پس‌ از مرگ دست نیافته‌اند؛ چراکه نمونه‌ی آماری آن‌ها فعلا تنها یک نفر است. از آنجا که توضیح بیولوژیکی برای ادامه‌ی فعالیت‌ به‌ مدت چند دقیقه پس‌ از توقف قلب وجود ندارد، پژوهشگران وجود خطا در اسکن موقع ثبت رکوردها را دلیل این امر می‌دانند.

با این‌ حال آن‌ها نمی‌توانند بگویند مشکل کار اسکن در کجا بوده است. از طرف دیگر، تجهیزات پزشکی نشانه‌ای از عملکرد اشتباه درخود ندارند و از همین رو، اتکا به خطا در اسکن از نظر بیولوژیکی و هر مورد دیگری قابل استناد نیست:

یافتن توضیح و اثبات چگونگی فعالیت نوار مغزی، آن‌ هم بعد از توقف جریان خون به‌ مدت طولانی، ازنظر فیزیولوژیک سخت است. شاید چنین امواجی نتیجه‌ی خطای ناخواسته‌ی انسانی باشند؛ ولی منبع این خطای انسانی مشخص نیست.

اسکن مغزی ۴ بیمار در تصویر زیر آمده است. اسکن زیر لحظه‌ی مرگ پزشکی را در زمان صفر یا هنگامی‌که قلب چند دقیقه بعد از قطع دستگاه پشتیبانی زندگی از کار افتاده است، نشان می‌دهد:

فعالیت مغزی زردرنگ همان موردی است که در این اسکن به‌ دنبال آن هستیم و در ۳ تا از ۴ بیمار دیده می شود. این فعالیت ۱۰ دقیقه قبل‌ از مرگ پزشکی بیمار دوم محو شد.

اما به‌ دلایلی امواج دلتای بیمار چهارم حتی پس‌ از توقف قلب، به‌ مدت ۱۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه ادامه یافت. پژوهشگران درسال ۲۰۱۱ درباره‌ی وجود پدیده‌ای به‌نام امواج مرگ  تحقیق کردند. آن‌ها درصدد یافتن پاسخی برای این پرسش بودند که آیا از نظر پزشکی چیزی به‌نام موج مرگ در مغز پس‌ از مردن وجود دارد یا خیر. در آن زمان تیم پژوهشی شاهد فعالیت مغزی موش پس‌ از گذشت یک دقیقه از بریده شدن سرش بود. در واقع طبق این پژوهش، لحظه‌ی از کار افتادن مغز و قلب متفاوت است.

پژوهشگران دانشگاه رادبود هلند در آن زمان گزارش کردند:

به‌ نظر می‌رسد وجود امواج تا یک دقیقه پس‌ از بریده شدن سر موش، نشان‌دهنده‌ی مرز نهایی بین مرگ و زندگی است.

وقتی گروه کانادایی برای بیماران انسانی خود به‌ دنبال موج مرگ بودند، به چیزی دست نیافتند. آن‌ها چنین گزارش کردند:

ما هیچ موج دلتایی تا یک دقیقه پس‌ از توقف قلب هیچ‌کدام‌ از ۴ بیمارمان دریافت نکردیم.

اگر چنین مواردی ذهن شما را به‌ خود معطوف کرده است، به رشته‌ی عجیب علوم‌ اعصاب‌ مرگ که هیچ‌کس درمورد اتفاقات آن چیزی نمی‌داند، خوش آمدید.

تنها مورد مشخص این است که هر پدیده‌ی عجیبی می تواند در لحظه‌ی مرگ یا بعد از آن رخ دهد. با توجه‌ به مطالعاتی از سال ۲۰۱۶، بالغ‌ بر هزار ژن، حتی پس‌ از گذشت چند روز از مرگ در جسد انسان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

البته این به‌ معنی طولانی شدن زمان عمر آن‌ها نیست؛ بلکه آن‌ها در واقع فعالیت خود را بعد از مرگ پزشکی افزایش می‌دهند. با وجود چنین مطالعاتی، ما هنوز درک کاملی از تجارب پس‌ از مرگ نداریم؛ چرا که مشاهدات پژوهشگران، توضیح بیولوژیکی جامع و قاطعی ندارند.

مطالعات حاکی‌ از طولانی بودن راه درک فرآیند مرگ (چه انسانی و چه حیوانی) هستند و اینکه ما هنوز از تجربه‌ی واقعی انتقال مرگ از بدن به‌ مغز چیزی نمی‌دانیم.

دستاوردهای این بررسی‌ها در The Canadian Journal of Neurological Sciences منتشر شده است.